kokla

Şanlıurfa, Mezopotamya’nın bereketli topraklarınca sarılıp sarmalanmış bir şehir. Bu topraklar insanlığa ait binlerce yıllık gizemleri sakladığı gibi doğanın eşsiz harikalarını, endemik bitki ve hayvanları da korumuştur.

Şanlıurfa’nın 3 önemli bozkır ekosistemi olan Tektek Dağları, Kızılkuyu ve Karacadağ, biyolojik çeşitlilik açısından son derece zengindir. Buralarda günümüzde başta buğdaygiller ve baklagiller olmak üzere gıda amaçlı kullandığımız pek çok bitki türünün yabani akrabaları ve sağlık amaçlı kullanılan türler bulunur.

Tektek Dağları Milli Parkı

Şuayıp Şehri Harabeleri, Soğmatar Harabeleri, Senem Mağarası gibi arkeolojik kalıntıları da içerisinde barınıran milli parkta yürürken burada tespit edilmiş 272 bitki ve 172 hayvan türünü gözlemlemeniz mümkündür. Menengiç, gelincik ve baş döndüren mis kokulu kekik ile papatyaların arasında gezinen ceylanlar veya tavşanlar görebilirsiniz. Bu arada gökyüzüne dikkatli bakarsanız toy, mezgeldek, turna, kınalı keklik, çilkeklik, şahin, atmaca, kaya güvercini, üveyik, kızkuşu, tepeli toygar, boğmaklı toygar, bağırtlak, karga, ibibik, leylek, sığırcık, serçe ve daha bir sürü kuş türünü gözlemleyebilirsiniz.

Milli parkta ilerlerken Rüstüm Dere Kanyon Vadisi‘ni gezdikten sonra vadinin üst kısımlarındaki panoramik manzaranın keyfini çıkarıp güzel fotoğraflar çekebilirsiniz. Yine parkta bulunan mağaralar da zaman zaman konaklama ve dini amaçlı kullanılmış olduklarından ilginç bir gezi rotası olacaktır.

Takoran Vadisi

Fırat Nehri'nin oluşturduğu Takoran Vadisi, yaklaşık 20 kilometre boyunca sunduğu zengin bitki örtüsünün yanı sıra kanyonu, şelalesi, değirmeni, kaya mezarları, tarihi köprü ve yapılarına eşlik eden eşsiz manzaralarıyla ziyaretçilerini büyüler. Bölgede Meryem Ana’nın silüetinin de bulunduğuna inanılır.

Henüz yeni yeni keşfedilen Takoran’da kamp, olta balıkçılığı, doğa yürüyüşü, kano, tekne turu gibi doğa sporları yapmak mümkün. Sıcak yaz günlerinde Fırat Nehri’nin serinliğinin hissedeceğiniz bir tekne turu öncesi veya sonrasında köylülerin yetiştirdiği yöreye özgü narların enfes tadı ile közde demlenen çayın kokusu Takoran deneyiminizden size kalan en güzel anılardan olacaktır.

Kızılkuyu Milli Park Yaban Hayatı Bölgesi

Şanlıurfa’nın en önemli bozkır ekosistemlerinden biri olan Kızılkuyu Milli Parkı, koruma altındaki ceylanlar ve soyu tükenmekte olan sürmeli kızkuşlarına ev sahipliği yapar. 2005 yılından beri sürdürülen “Şanlıurfa Ceylan Yerleştirme Projesi” ile doğada çoğalmayı başarabilmiş bir ceylan populasyonu oluşturulmuştur.

Şanlıurfa’nın neredeyse her metrekaresinde olduğu gibi, bölge, başta kaya mezarları ve eski kiliseler olmak üzere arkeolojik kalıntılarla da doludur.

Endemik Çiçekler

Dünya’nın en özel ekosistemlerinden birine sahip olan Şanlıurfa, karasal iklim ile çöl ikliminin geçiş bölgesi olduğundan dağ, bozkır ve yarı çöl ekosistemlere sahiptir. Bu nedenle çok farklı bitki ve hayvan türlerine ev sahipliği yapar.

Üç farklı sığırkuyruğu bitkisinin yaşam alanı olan Ceylanpınar, Verbascum stepporum adlı sığırkuyruğu bitkisinin dünyada bulunduğu tek yerdir. Şanlıurfa Peygamber Çiçeği de dünyada sadece Şanlıurfa Tektek Dağları'nda yetişmektedir. Mezopotamya Sümbülü ve Karacadağ Çiğdemi de yine Şanlıurfa’ya endemik bitkilerdir. Jurinea mesopotamica/Geyik Göbeği Çiçeği ise Türkiye’de sadece Şanlıurfa’da yetişmektedir.

Karagül

Ancak tüm endemik çiçekler arasında en dikkat çekici ve merak uyandırıcı olanı “karagül”dür. Dünya’da sadece Halfeti’de yetişen bu gül çeşidi, bu sıra dışı rengi almasını Halfeti ve çevresinde bulunan mikro iklime ve Fırat Nehri’nin oluşturduğu yeraltı sularındaki pH değerlerine borçludur. Halfeti’nin karagülü Halfeti dışında diğer bütün güller gibi kırmızı açmaktadır. Halfeti’de ise gonca gül iken siyah renkte olan gül, açınca aşırı koyu bordo bir renk alır. Ağacı diğer gül türlerine göre çalı boyutlarında ve oldukça bodurdur. Gül çalısının boyu 1-1,5 metreyi, gövdesinin kalınlığı 6-7 santimetreyi geçmez. Kokusuyla da insanı büyüleyen karagül, yöresel kültürde gizem, umut ve tutkunun yanında, matem ve kötü haber anlamına da gelir.

Baharat

Bin bir çeşit baharatın bir arada satıldığı bir yerde enfes kokular arasında kaybolmak isterseniz tarihi Attar Çarşısı’nı mutlaka ziyaret etmelisiniz. Bu çarşı, siz henüz daha yaklaşmaktayken bile zengin ve çarpıcı aromatik kokuları sayesinde sizi kendine doğru çekecektir. Şanlıurfa mutfağında en çok kullanılan baharatlar olan karabiber, tarçın, kimyon, yenibahar, karanfil, isot, haspir ve zahter başta olmak üzere her türlü baharatın en doğal ve taze çeşitlerini bulabileceğiniz bu çarşı geleneksel halk tıbbında kullanılan bitkilerin bulunabildiği zengin bir kaynaktır.